De eurolanden blijven in gesprek met Griekenland, dat nog altijd deel uitmaakt van de eurogroep. Dat zei eurogroepvoorzitter Jeroen Dijsselbloem zaterdag na afloop van extra overleg tussen de ministers van Financiën van de achttien eurolanden zonder Griekenland.

Ook vicevoorzitter van de Europese Commissie Valdis Dombrovskis (euro) onderstreepte dat Griekenland nog steeds een euroland is.

Echte conclusies over de gevolgen van het mislukte overleg van de onderhandelingen met Griekenland hebben de overige eurolanden nog niet getrokken, bleek uit de toelichting van Dijsselbloem. “We hebben niet over specifieke risico’s gesproken, alleen in algemene termen”, zei de minister. “We houden de ontwikkelingen nu van dag tot dag nauwgezet bij en komen weer bijeen zodra dat noodzakelijk is.”

Hij voegde toe dat de eurolanden bereid zijn “alle beschikbare instrumenten” in te zetten, als dat nodig is. Ook zullen de landen de Europese Centrale Bank steunen bij de maatregelen die eventueel worden genomen om de stabiliteit van de munt en het financiële stelsel in de eurozone te garanderen.

Er is bij de eurolanden een “sterke vastberadenheid” om de kracht van de muntunie te verdedigen en verder uit te bouwen, zei Dijsselbloem. Volgens hem staan de gezamenlijke munt en de economieën van de eurolanden er nu duidelijk sterker voor dan voor en tijdens de crisis van de afgelopen jaren.

Referendum over reddingsvoorstel

Brussel was zaterdag het toneel van overleg over de Griekse schuldenkwestie. De aankondiging van een referendum over het reddingsvoorstel van de geldschieters voor Griekenland mét een negatief stemadvies van de Griekse regering zette de vergadering op scherp.

Athene vroeg om een verlenging van het programma, dat dinsdag 30 juni middernacht afloopt, totdat de uitslag van het referendum bekend was. Maar de andere achttien landen wezen dat verzoek af, waardoor een einde komt aan de steun aan de Grieken.

Griekse maatregelen noodzakelijk

Het verlopen van het steunprogramma maakt maatregelen aan Griekse zijde noodzakelijk, zei Dijsselbloem. De geldschieters staan klaar om Griekenland daarbij te helpen. Athene moet onder meer komende week een groot bedrag afbetalen aan het IMF en de Griekse banken staan zwaar onder druk doordat Grieken veel geld opnemen.

Dijsselbloem herhaalde dat het niet de geldschieters zijn geweest die wegliepen bij de onderhandelingen, maar de Grieken. Volgens Dijsselbloem hebben de crediteuren flinke concessies gedaan richting de Grieken om tot een akkoord te komen.

Wanbetaling op lening van IMF

Het aflopen van het steunprogramma hoeft niet automatisch een vertrek van Griekenland uit de eurozone te betekenen. Maar Griekenland zal vanaf dat moment wel financieel op eigen benen moeten staan en het is de grootste vraag of het land dat kan.

De praktische consequenties van de beslissing om een referendum uit te schrijven zijn groot. Als Griekenland pas op 5 juli uitsluitsel geeft over instemming met een hervormings- en bezuinigingspakket, kunnen de andere eurolanden voordien geen noodsteun uitkeren. Dit betekent in de praktijk waarschijnlijk dat Griekenland op dinsdag 30 juni een lening van het IMF niet of  in ieder geval slechts deels kan terugbetalen en daarmee officieel wanbetaler wordt.

Bankrun dreigt

Vraag is wat de ECB dan doet. Die moet nu om de paar dagen toestemming geven aan de Griekse centrale bank, zodat de centrale bank Griekse banken kan helpen om de uitstroom van spaargeld op te vangen met tijdelijke leningen – de zogeheten Emergency Liquidity Assistance (ELA). Of de noodsteun vanuit de ECB voor Griekse banken ook wordt stopgezet, is aan de ECB, zei Dijsselbloem.

Vraag is of de ECB het zich kan permitteren het noodloket open te houden, als er een echte bankrun op gang komt maandag. Volgens persbureauBloomberg zijn zaterdagmorgen zeker 500 van de meer dan 7000 geldautomaten in Griekenland leeggehaald. De banken in Griekenland gaan maandag gewoon weer open, zei een Griekse onderminister na de toespraak van Tsipras. De regering heeft geen plannen om kapitaalstromen aan banden te leggen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl